<p>Praca na okładce: Andrzej Wróblewski, <em>Kompozycja-collage nr 1425</em>, nd., dzięki uprzejmości Fundacji Andrzeja Wróblewskiego.</p>
<p>Praca na okładce: Andrzej Wróblewski, <em>Kompozycja-collage nr 1425</em>, nd., dzięki uprzejmości Fundacji Andrzeja Wróblewskiego.</p>

Nr 3: Archiwa stanów wyjątkowych

Redaktor: Paweł Mościcki

Praca na okładce: Andrzej Wróblewski, Kompozycja-collage nr 1425, nd., dzięki uprzejmości Fundacji Andrzeja Wróblewskiego.

Numer współfinansowany w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, pod nazwą "Narodowy Program Rozwoju Humanistyki" w latach 2012-2014, oraz ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2012/05/B/HS2/03985 na realizację projektu Kultura wizualna w Polsce: języki, pojęcia, metaobrazy.

Spis treści

Wstęp

  1. Archiwa stanów wyjątkowych

    , Archiwa stanów wyjątkowych, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1221

    Wstęp do numeru trzeciego pisma "Widok. Teorie i praktyki kultury wizualnej".

    słowa kluczowe: stan wyjątkowy; archiwum; pamięć i historia; estetyka i polityka; kultura wizualna

Zbliżenie

  1. Archiwum Wielkiej Wojny. Strategie montażu a praktyki rekonstrukcyjne medialnych obrazów przemocy

    Dorota Sajewska
    Dorota Sajewska, Archiwum Wielkiej Wojny. , „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1224

    Wychodząc od filmu Jean-Françoisa Delassusa 14–18. Wściekłość i wrzask (2008) oraz kondycji, również cielesnej, szeregowego żołnierza Wielkiej Wojny, autorka analizuje dwa modele konstruowania historycznej narracji na temat tego fundamentalnego wydarzenia dla historii XX wieku: montażu i rekonstrukcji. Wskazuje również na fundamentalne znaczenie kategorii performatywności dla rozumienia tego obu strategii pamięci.

    słowa kluczowe: ciało; pamięć; narracja; historia; performatywność

  2. Filmowy pomnik i archiwum jako autobiografia. Notatki o Gianikianach

    Tomasz Szerszeń
    Tomasz Szerszeń, Filmowy pomnik i archiwum jako autobiografia. Notatki o Gianikianach, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1227

    Angela Ricci Lucchi i Yervant Gianikian od lat pracują z rzadkimi archiwalnymi materiałami z okresu początków kina, tworząc filmowe eseje, których tematyka oscyluje wokół I Wojny Światowej, pogromu Ormian, kolonializmu i narodzin faszyzmu. To rodzaj filmowej genealogii XX wieku, w której to co przeszłe istnieje zawsze wobec teraźniejszości (i vice versa). Praca Gianikianów wymyka się jednoznacznym podziałom ich sytuuje ich gdzieś między działalnością filmowców, artystów wizualnych, archeologów i historyków-archiwistów.

    słowa kluczowe: archiwum; kino found footage; Angela Ricci Lucchi; Yervant Gianikian; esej filmowy

  3. Deutschlandbilder. Praca odzysku

    Iwona Kurz
    Iwona Kurz, Deutschlandbilder. Praca odzysku, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1229

    Artykuł jest interpretacją Deutschlandbilder (1983–1984) Hartmuta Bitomskiego i Heinera Mühlenbrocka jako archiwum stanu wyjątkowego, ustanowionego w Niemczech w czasach Trzeciej Rzeszy. Deutschlandbilder jest montażem filmów oświatowych z lat 1933-1945, równocześnie krytykującym medium filmu, jak i pokazującym jego siłę jako narzędzia opisu rzeczywistości - nie zawsze w zgodzie z intencjami propagandowymi. Analizie poddany zostaje także film Staub (2007), inne dzieło niemieckiego twórcy, w którym autor zastanawia się nad medium filmu.

    słowa kluczowe: film; historia; propaganda; nazizm; Hartmut Bitomsky; kroniki filmowe

  4. Pustynie cierpienia, galaktyki oporu

    Paweł Mościcki
    Paweł Mościcki, Pustynie cierpienia, galaktyki oporu, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1230

    Tekst stanowi analizę filmu Patricio Guzmana Nostalgia za światłem (2010), w którym chilijski reżyser tworzy złożoną symboliczną kompozycję łączącą w sobie niedawną polityczną historię Chile - na czele z dyktaturą wojskową Auguto Pinocheta - z dziejami pustyni Atacama oraz znajdujących się na niej obserwatoriów astronomicznych. Autor próbuje pokazać sens tych zestawień oraz ukazać jak wpisują się one w praktykę tworzenia przez reżysera swoistej wizji archiwów politycznej przemocy.

    słowa kluczowe: stan wyjątkowy; archiwum; niedawna przeszłość; estetyka i polityka; dialektyka

  5. Podwójne wiązanie

    Justyna Lipko-Konieczna
    Justyna Lipko-Konieczna, Podwójne wiązanie, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1235

    Propagandowy film dokumentalny Aby nie spłonął nasz dom Mariana Duszyńskiego z 1982 roku staje się dla autorki punktem wyjścia do genderowej analizy stosowanych przez władzę strategii reprezentacji stanu wojennego.

    słowa kluczowe: stan wojenny; kino polskie; gender studies; Marian Duszyński

  6. Metan

    Georges Didi-Huberman
    Georges Didi-Huberman , Metan, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1266

    Esej poświęcony wybuchom metanu w kopalniach węgla oraz znaczeniu obrazów jako zwiastunów niewidocznej, zbliżającej się katastrofy.

    słowa kluczowe: studia nad wizualnością; pamięć i historia; katastrofa historyczna; Walter Benjamin; historia górnictwa

  7. Napromieniowane zdjęcia Igora Kostina. O wizualnych aspektach katastrofy w Czarnobylu

    Monika Pastuszko
    Monika Pastuszko, Napromieniowane zdjęcia Igora Kostina. , „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1268

    26 kwietnia 1986 roku Igor Kostin jako pierwszy zrobił zdjęcie zniszczonego reaktora w Czarnobylu. Fotografował katastrofę także później. Mimo ochrony przed wysokim promieniowaniem klisze światłoczułe dzieliły los ciała Kostina i ludzi, którzy pracowali albo mieszkali w okolicach Czarnobyla: były napromieniowywane. Ślad promieniowania rentgenowskiego pojawia się na wielu zdjęciach Igora Kostina w postaci białych smug i ziarnistości.

    Artykuł bada możliwości i ograniczenia medium fotograficznego, praktyki fotograficzne i proces nadawania zdjęciom znaczenia. Analizuje homologię polityki informacyjnej ZSRR – ukrywania katastrofy – i niewidzialności radiacji, a także podobieństwo wpływu promieniowania na zdjęcia i na ciała.

    słowa kluczowe: fotografia; katastrofa; promieniowanie; bio-polityka

  8. Obraz, przestrzeń, rewolucja. Wszystkie sztuki okupacji

    W.J.T. Mitchell
    W.J.T. Mitchell , Obraz, przestrzeń, rewolucja. Wszystkie sztuki okupacji, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1270

    Przekład tekstu Image, Space, and Rewolution. The Arts of Occupation, który ukazał się w "Critical Inquiry" (2012, nr 39).

    słowa kluczowe: sztuka i aktywizm; okupacja; rewolucja; kultura wizualna; ikonografia protestu

Panorama

  1. Re-staging the Avant-garde. Henryk Berlewi’s Return to Abstract Art

    Agata Pietrasik
    Agata Pietrasik, Re-staging the Avant-garde. Henryk Berlewi’s Return to Abstract Art, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1380

    Henryk Berlewi jest kluczową postacią polskiej awangardy, którego kręta droga artystyczna, naznaczona zerwaniem z abstrakcją i późniejszym powrotem do niej, prowokuje pytania o sposób konstruowania awangardowego dziedzictwa i jego retroaktywnego kształtowania przez modernizm lat 60. Tekst analizuje warunki i konsekwencje, po obu stronach żelaznej kurtyny, ponownego wystąpienia Berlewiego jako artysty abstrakcyjnego.

    słowa kluczowe: sztuka; awangarda; abstrakcja; modernizm; Henryk Berlewi

  2. The Gesture of Realism. Andrzej Wróblewski's Photo-Memory of War

    Katarzyna Bojarska
    Katarzyna Bojarska, The Gesture of Realism. Andrzej Wróblewski's Photo-Memory of War, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1381

    Tekst analizuje serię Rozstrzelania oraz inne obrazy Andrzeja Wróblewskiego z 1949 roku, interpretując je przez w teoretycznej ramie pamięci traumatycznej, imperatywu realistycznego oraz związków pomiędzy fotografią a malarstwem.

    słowa kluczowe: realizm; malarstwo polskie; Andrzej Wróblewski; przedstawienia traumy; pamięć

  3. Rzeźba w polu historii i nostalgii. Holocaust Mahnmal Rachel Whiteread

    Aleksandra Ubertowska
    Aleksandra Ubertowska, Rzeźba w polu historii i nostalgii. Holocaust Mahnmal Rachel Whiteread, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1276

    Artykuł jest próbą wielostronnej interpretacji pomnika ku czci wiedeńskich Żydów autorstwa brytyjskiej artystki Rachel Whiteread. Ten minimalistyczny monument, usytuowany w centralnej części Wiednia, przy Judenplatz (na terenie średniowiecznej dzielnicy żydowskiej) przedstawia 'odlew biblioteki', negatyw przestrzeni, nawiązującej do symboliki Zydów jako narodu Księgi. Autorka analizuje semantykę tej rzeźby-monumentu w odniesieniu do kilku pól problemowych: twórczości samej Whiteread, teorii rzeźby Rosalind Krauss i feministycznej historii sztuki.

    słowa kluczowe: pamięć; pomnik; Zagłada; Rachel Whiteread; historia sztuki

  4. Kino Guy Deborda

    Giorgio Agamben
    Giorgio Agamben, Kino Guy Deborda, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1279

    Tłumaczenie wykładu Giorgio Agambena, w którym włoski filozof analizuje specyficzny projekt filmowy Deborda, odnosząc się do koncepcji Benjaminowskiego "obrazu dialektycznego" oraz jego wizji mesjanizmu. Agamben pokazuje też, że Debordowi udało się stworzyć oryginalną wizję relacji między kinem a historią, której ważnym kontynuatorem jest Jean-Luc Godard.

    słowa kluczowe: Guy Debord; kino; archiwum; esej filmowy; kino i historia

  5. Hegel, Haiti i historia uniwersalna

    Susan Buck-Morss
    Susan Buck-Morss, Hegel, Haiti i historia uniwersalna, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1281

    Fragment przekładu na język polski książki Susan Buck-Morss Hegel, Haiti and Universal History, która ukaże się nakładem wydawnictwa Krytyki Politycznej w grudniu 2013 roku.

    słowa kluczowe: Georg Wilhelm Friedrich Hegel; rewolucja na Haiti; historia; uniwersalizm; studia postkolonialne

Perspektywy

  1. Fables of Present and Past. Allan Sekula in conversation with Krzysztof Pijarski

    Allan Sekula, Krzysztof Pijarski
    Allan Sekula, Krzysztof Pijarski, Fables of Present and Past. Allan Sekula, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1382

    Rozmowa Allana Sekuli i Krzysztofa Pijarskiego o serii fotograficznej Polonia i inne opowieści (2007-2009), która po raz pierwszy została zaprezentowana w Renaissance Society, University of Chicago.

    słowa kluczowe: fotografia; estetyka i polityka; historia polski; Allan Sekula

  2. Allan Sekula (1951-2013). Wspomnienie

    Terry Smith
    Terry Smith, Allan Sekula (1951-2013). Wspomnienie, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1282

    Przekład wspomnienia o Allanie Sekuli opublikowanego w Critical Inquiry.

    słowa kluczowe: fotografia; estetyka i polityka; historia; Allan Sekula

  3. Miłość do emancypacji

    Piotr Piotrowski, Katarzyna Bojarska, Adam Mazur, Luiza Nader
    Piotr Piotrowski, Katarzyna Bojarska et al., Miłość do emancypacji, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1345

    Zapis dyskusji z Piotrem Piotrowskim w ramach programu "Warsztat badacza humanisty" realizowanego przez grupę stypendystów programu "Mistrz" Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, pod przewodnictwem prof. Ewy Domańskiej. Dyskusja dotyczy metodologii badawczych, etapów rozwoju intelektualnego badacza i wpływu środowiska na kształtowanie się postawy badawczej.

    słowa kluczowe: sztuka; historia; krytyka; kurator; humanistyka

  4. Obrazy w „kulturze przecieków”

    Joanna Walewska
    Joanna Walewska, Obrazy w „kulturze przecieków”, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1354

    Tekst stanowi komentarz do artykułu Łukasza Zaremby Czy „wojny z terroryzmem” również nie było? oraz książki Nicholasa Mirzoeffa Watching Babylon.

    słowa kluczowe: terroryzm; obrazy; przemoc; krytyka; kultura wizualna

  5. Potęga wizerunków? Odpowiedź na tekst Joanny Walewskiej

    Łukasz Zaremba
    Łukasz Zaremba, Potęga wizerunków? Odpowiedź na tekst Joanny Walewskiej, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1364

    Odpowiedź na tekst Joanny Walewskiej, Obrazy w „kulturze przecieków" ("Widok" 2013, nr 3).

    słowa kluczowe: terroryzm; obrazy; przemoc; krytyka; kultura wizualna

Punkt widokowy

  1. Histoires de fantômes pour grandes personnes

    Georges Didi-Huberman
    Georges Didi-Huberman , Histoires de fantômes pour grandes personnes, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1992

    Prezentacja Historii o duchach dla dorosłych, projektu wystawienniczego Georges'a Didi-Hubermana i Arno Gisingera w Le Fresnoy. Studio national des arts contemporains, 2012.

    słowa kluczowe: atlas; ekspozycja, obraz dialektyczny, lamentacja

  2. Historie o duchach dla dorosłych. Kwestia (podwójnej) ekspozycji

    Régis Durand
    Régis Durand, Historie o duchach dla dorosłych. Kwestia (podwójnej) ekspozycji, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1365

    Krytyczne omówienie wystawy Historia o duchach dla dorosłych, kuratorowanej przez Georges'a Didi-Hubermana i pokazywanej we Fresnoy, Studio national des arts contemporains w 2012 roku.

    słowa kluczowe: atlas; ekspozycja, obraz dialektyczny, lamentacja

  3. Pozdrowienia z Auschwitz

    Paweł Szypulski
    Paweł Szypulski, Pozdrowienia z Auschwitz, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1367

    Wybór z autorskiej kolekcji pocztówek wysyłanych po II wojnie światowej z Oświęcimia / Muzeum Auschwitz.

    słowa kluczowe: pocztówka; fotografia; Auschwitz; Zagłada; pamięć

  4. Pozdrowienia z Oświęcimia

    Iwona Kurz
    Iwona Kurz, Pozdrowienia z Oświęcimia, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1368

    Tekst towarzyszący prezentacji kolekcji Pawła Szypulskiego Pozdrowienia z Auschwitz.

    słowa kluczowe: pocztówka; fotografia; Auschwitz; Zagłada; pamięć

Migawki

  1. Oblicza polskiego kina

    Matylda Szewczyk
    Matylda Szewczyk, Oblicza polskiego kina, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1369

    Recenzja książki Der Polnische Film. Von seinen Anfängen bis zur Gegenwart, pod redakcją Konrada Klejsy, Schammy Schahadat i Margarete Wach, Schüren, Marburg 2013.

    słowa kluczowe: kino polskie; historia kina; historia; filmoznawstwo

  2. Historia możliwa

    Jakub Socha
    Jakub Socha, Historia możliwa, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1370

    Recenzja książki Tadeusza Lubelskiego Historia niebyła kina PRL (Znak, Kraków 2012).

    słowa kluczowe: historia kina; PRL; historie kontrfaktyczne; kino polskie

  3. Nie budźcie mnie

    Magda Szcześniak
    Magda Szcześniak, Nie budźcie mnie, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2013, nr 3, https://doi.org/10.36854/widok/2013.3.1371

    Recenzja książki Jonathana Crary'ego 24/7. Late Capitalism and the Ends of Sleep (Verso Books, London 2013).

    słowa kluczowe: kapitalizm; krytyka; praca; sen; Jonathan Crary