<p>Tammy Nguyen, <em>SOS: The Contact Zones Are Very Rich in Metasomatic Ores</em>, 2024. Dzięki uprzejmości artystki i galerii Lehmann Maupin, New York, Seoul, London.</p>
<p>Tammy Nguyen, <em>SOS: The Contact Zones Are Very Rich in Metasomatic Ores</em>, 2024. Dzięki uprzejmości artystki i galerii Lehmann Maupin, New York, Seoul, London.</p>

Nr 39: Urasowienie i polityka widzialności

Redaktorki: Agata Pietrasik, Thục Linh Nguyễn Vũ

Tammy Nguyen, SOS: The Contact Zones Are Very Rich in Metasomatic Ores, 2024. Dzięki uprzejmości artystki i galerii Lehmann Maupin, New York, Seoul, London.

Numer współfinansowany ze środków Uniwersytetu SWPS w Warszawie (Wydział Nauk Humanistycznych / Instytut Nauk Humanistycznych), Uniwersytetu Warszawskiego oraz Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu "Rozwój czasopism naukowych" nr RCN/SP/0698/2021/12, a także Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Spis treści

Wstęp

  1. Urasowienie i polityka widzialności

    Thục Linh Nguyễn Vũ, Agata Pietrasik
    Thục Linh Nguyễn Vũ, Agata Pietrasik, Urasowienie i polityka widzialności, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 39, https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2024/39-urasowienie-i-polityki-widzialnosci/urasowienie-i-polityka-widzialnosci

    Wstęp do numeru tematycznego: urasowienie i polityka widzialności

    słowa kluczowe: urasowienie; polityka widzialności; muzeum; widzialność; dekolonizacja; ciało

Punkt Widokowy

  1. Techno Witches

    Mihaela Drăgan (Kali), Nicoleta Ghiță
    Mihaela Drăgan (Kali), Nicoleta Ghiță, Techno Witches, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 39, https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2024/39-urasowienie-i-polityki-widzialnosci/techno-witches

    Prezentacja Techno Witches – pierwszego albumu rumuńskiego feministycznego trapu, a także przykładu Romofuturyzmu.

    słowa kluczowe: Romofuturyzm; trap; feminizm; performans

Zbliżenie

  1. „Bo choć czarną jak węgiel mam skórę, moje zamiary nie są ponure”. Przypadek Zwarte Pieta / Czarnego Piotrusia

    Gloria Wekker
    Gloria Wekker, „Bo choć czarną jak węgiel mam skórę...", „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 39, https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2024/39-urasowienie-i-polityki-widzialnosci/bo-choc-czarna-jak-wegiel-mam-skore

    Przekład na język polski piątego rozdziału książki White Innocence Paradoxes of Colonialism and Race (2016). Wekker rzuca światło na kontrowersje wokół folklorystycznej tradycji Zwarte Piet (Czarnego Piotrusia) w Holandii. Rozdział ten obala dominującą w Holandii narrację, która przedstawia kraj jako pokojowe, tolerancyjne i nierasistowskie społeczeństwo. Wekker czyni to przez pryzmat kontrowersyjnej celebracji postaci w blackface, tradycyjnie kojarzonej z holenderskim świętem Sinterklaasa. Wekker rowniez analizuje symbolicznie przemocowe i naladowane emocjonalnie reakcje, które pojawiają się, gdy ten obraz holenderskiego społeczeństwa jest kwestionowany przez urasowionych aktywistów i międzynarodowych artystów.

    słowa kluczowe: białość; biała niewinność; Zwarte Piet; Holandia; imperialne pokłosie

  2. The Polyphony of Migrant Archives: The Curating and Art-making of “Our Journeys, Our Stories” (2022)

    Xuan Ma
    Xuan Ma, The Polyphony of Migrant Archive, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 39, https://www.pismowidok.org/en/archive/2024/40-racialisation-and-politics-of-visibility/the-polyphony-of-migrant-archive

    Artykuł przedstawia wystawę „Nasze podróże, nasze historie” jako przykład do zbadania, w jakim stopniu praktyki kuratorskie i artystyczne mogą wytworzyć synergię w rekonfiguracji archiwów migrantów. Skupiając się na krytycznym zaangażowaniu wystawy w oficjalne i kontrarchiwalne archiwa, analizuję, w jaki sposób odsłania ona tworzenie rasistowskiej historii chińskich migrantów i śledzi ich opór. Na tej podstawie zwrócę się do dwóch zamówionych dzieł sztuki autorstwa Guan Wei (ur. 1957) i Lindy Lee (ur. 1957), aby zbadać ich dialogiczną relację z narracją kuratorską. Chociaż prace te opierają się na tym samym wystawianym dokumencie, pierwsza z nich dekonstruuje rasizujący mechanizm osadzony w systemie archiwizacji białych Australijczyków, a druga rewitalizuje odporność migrantów. Twierdzę, że Guan dodaje do wystawy krytykę instytucjonalną, a Lee wykorzystuje historię rodzinną do wzbogacenia kuratorskiej koncepcji mikrohistorii. Artyści i kuratorzy stymulują polifonię archiwów migrantów, która rzuca wyzwanie monolitycznej historiografii chińskiej migracji i umożliwia autorefleksyjny paradygmat w kuratorowaniu archiwów i sztuki archiwalnej.

    słowa kluczowe: migranckie archiwum; sztuka archiwalna; chińska migracja; polityka białej Australii; narracja kuratorska; historiografia

  3. Contesting the Colonial Archive, or Toward a Different Performativity of Images

    Birgit Eusterschulte
    Birgit Eusterschulte, Contesting the Colonial Archive, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 39, https://www.pismowidok.org/en/archive/2024/40-racialisation-and-politics-of-visibility/contesting-the-colonial-archive

    Aby interweniować w dominujące narracje historyczne i przezwyciężyć europocentryczne perspektywy, artystyczne historyzacje często czerpią z materiałów i dokumentów z archiwów. W szczególności media fotograficzne były instrumentalizowane na potrzeby projektu europejskiego kolonializmu od momentu ich powstania, a tym samym mocno zakorzeniły kolonialną i europocentryczną perspektywę w archiwach. Wraz z pytaniem o politykę pokazywania i niepokazywania historycznych fotografii, artykuł omawia artystyczne metody radzenia sobie z brutalną i traumatyczną przeszłością oraz konfrontowania widza z przemocą historii i trwałymi skutkami „imperialnej migawki” (Ariëlla Azoulay). Podstawowym pytaniem eseju jest to, w jaki sposób artystyczne formy historyzacji mogą stać się produktywne jako metodyczne oduczanie i interweniowanie w percepcję i samorozumienie (zachodniej) publiczności.

    słowa kluczowe: archiwum kolonialne; fotografia; reprezentacja; przemoc epistemiczna; artystyczne uhistorycznianie; Belinda Kazeem-Kamiński; Nnenna Onuoha; Ariëlla Azoulay

  4. Making It Visible: On the Powers of Representation

    Thari Jungen, Friederike Nastold
    Thari Jungen, Friederike Nastold, Making It Visible, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 39, https://www.pismowidok.org/en/archive/2024/40-racialisation-and-politics-of-visibility/making-it-visible

    Artykuł analizuje związek między niewidzialnością a władzą polityczną z perspektywy queerowo-feministycznej, antyrasistowskiej i intersekcjonalnej w sztuce i kulturze wizualnej. Autorki skupiają się na wystawach Queer British Art 1861-1967 w Tate Britain w Londynie (2017) i Gastarbajteri w Wien Museum w Wiedniu (2004). Patrząc na te wystawy, krytykują ustalone dychotomie w dyskursach estetyczno-politycznych, które sztywno rozróżniają między niewidzialną bezsilnością a potężną widocznością. Proponują naświetlenie zmiennych ambiwalencji dominującej i marginalizującej logiki reprezentacji, aby zbadać, w jaki sposób czynienie widzialnym staje się aktem politycznym. W ten sposób aktualizuje się koncepcja nieprzezroczystości.

    słowa kluczowe: nie/widzialność; polityki reprezentacji; nieprzeźroczystość; dez/identyfikacja; teoria queer; historia sztuki

  5. Imaginarium urasowienia – reprezentacje Żydów w karykaturze międzywojennej

    Aleksandra Guja
    Aleksandra Guja, Imaginarium urasowienia, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 39, https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2024/39-urasowienie-i-polityki-widzialnosci/imaginarium-rasy

    Artykuł omawia sposoby kształtowania urasawiających dyskursów wizualnych dotyczących Żydów w karykaturach publikowanych w międzywojennych czasopismach satyrycznych. Obecne tam treści odzwierciedlały napięcia etniczne i kulturowe w wielonarodowym państwie, jakim była ówczesna Polska. W humorze rysunkowym przejawiało się to m. in. w konstytuowaniu się schematów przedstawiania mniejszości narodowych za pomocą określonych kodów wizualnych. Autorka, nawiązując do ekologii świadczenia H. Pollin-Galay, proponuje analizę rysunków satyrycznych przez pryzmat ekologii reprezentacji, które można podzielić roboczo na antysemicką, liberalno-zasymilowaną i jidyszową. W artykule opisane są charakterystyczne dla nich kody wizualnego dyskursu urasawiającego, w tym takie, które przechwytywane były przez odmienne ideowo grupy i funkcjonowały w wielu ekologiach. Istotną rolę wśród nich odgrywają wizualne skrypty czarności. Omawiane są ponadto schematy autostereotypizacji i urasawiania wewnątrz środowiska żydowskiego oraz na jego pograniczu. Uwzględniona zostaje przy tym perspektywa genderowa, przy pomocy której wskazuje się dysproporcję reprezentacji żydowskich kobiet i mężczyzn. Zastosowana metodologia obejmuje analizę ilościową z wykorzystaniem programu pomocniczego MAXQDA oraz analizę dyskursu wizualnego. Materiał źródłowy stanowią wybrane roczniki międzywojennych czasopism satyrycznych w jezyku polskim i jidysz: „Cyrulik Warszawski”, „Szpilki”, „Der Blofer”, Der Mehabel” i „Szabeskurjer”.

    słowa kluczowe: urasowiony dyskurs wizualny; Żyd; karykatura; magazyny satyryczne; Polska; ekologia świadectwa

  6. Na uboczu – na widoku. Negocjując romską widzialność

    Aleksandra Szczepan
    Aleksandra Szczepan, Na uboczu – na widoku, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 39, https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2024/39-urasowienie-i-polityki-widzialnosci/na-uboczu-na-widoku

    Tekst, wychodząc od analizy prac artystki Małgorzaty Mirgi Tas, bada formy romskiej (nie)widzialności w kontekście upamiętnienia i produkcji wiedzy na temat Zagłady. Na przykładzie studium przypadku jednego świadectwa wideo: wywiadu z romską ocalałą Krystyną Gil nagranego dla Archiwum Fortunoff przeprowadzonego 13 maja 1995 roku przez Michała Sobelmana, artykuł rozpatruje romską niewidzialność w czterech aspektach. Po pierwsze, jako specyfikę romskiej Zagłady, która wedle słów ocalałej wydarzyła się i wydarza „na uboczu”: zarówno w kontekście geografii romskiej rozproszonej Zagłady, jak i jej z trudem negocjowanej obecności w badaniach historycznych. Po drugie, przez pryzmat obecności Romów w archiwach świadectw wideo Zagłady, zdominowanych przez żydowskie historie o przetrwaniu. Po trzecie, jako formę mimikry w większościowym społeczeństwie, która dla wojennego pokolenia Romów – i Żydów – zawsze będzie pogłosem „dobrego wyglądu” z czasów Zagłady. Wreszcie artykuł analizuje, jak upamiętniać ludobójstwo Romów, tak by stało się widzialne – widzialne na romskich warunkach.

    słowa kluczowe: romska Zagłada; świadectwo wideo; Gil Krystyna; upamiętnienie romskiej Zagłady; rozproszona Zagłada; Mirga-Tas Małgorzata

Perspektywy

  1. Whoever Teaches Learns in the Act of Teaching; Whoever Learns Teaches in the Act of Learning

    Lưu Bích Ngọc
    Lưu Bích Ngọc , Whoever Teaches Learns in the Act of Teaching, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 39, https://www.pismowidok.org/en/archive/2024/40-racialisation-and-politics-of-visibility/whoever-teaches-learns-in-the-act-of-teaching

    Artykuł analizuje różne przykłady samoorganizujących się społeczności migrantów i postmigrantów w Berlinie, zaczynając od pytania, w jaki sposób powstają one od samego początku i jaka jest podstawowa potrzeba samoorganizacji. Przykłady DAMN* (deutsche asiat*innen, make noise!) i un.thai.tled podkreślają brak możliwości uczestnictwa w życiu polityczno-kulturalnym i konieczność stworzenia bezpieczniejszych przestrzeni do dzielenia się doświadczeniami związanymi z rasizmem. Artykuł analizuje również wspólne wysiłki na rzecz budowania bibliotek i archiwów podejmowane przez Each One Teach One (EOTO) e.V. i RomaniPhen e.V. Pierwszy z nich to oparty na społeczności projekt edukacyjny i wzmacniający pozycję osób czarnoskórych, afrykańskich i afro-diasporycznych, podczas gdy drugi dokumentuje antyrasistowskie i feministyczne ruchy Rom*nja. Autor odnosi się do obecnych wyzwań związanych z finansowaniem, przed którymi stoją inicjatywy i organizacje Black, Indigenous i People of Color (BIPoC).

    słowa kluczowe: aktywizm w środowisku migranckim; produkcja wiedzy; zapóśredniczanie wiedzy; samoorganizacja; post-migranctwo; empowerment; antyrasizm

  2. Taktyka artystyczna jako konstruowanie sprawczości

    Đặng Thùy Dương
    Đặng Thùy Dương, Taktyka artystyczna jako konstruowanie sprawczości , „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 39, https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2024/39-urasowienie-i-polityki-widzialnosci/taktyka-artystyczna-jako-konstruowanie-sprawczosci

    Artykuł śledzi powiązania sztuki i taktyki społecznego działania. Refleksja zostaje sformułowana z pozycji artystki wietnamskiego pochodzenia działającej w Polsce. Lokując projekty często w przestrzeni peryferyjnej, to znaczy społecznej lub niegaleryjnej, artystka rozwija inne niż zastane powiązania transnarodowe. W artykule omawia projekty, w których przedstawia potrzebę ugruntowania modalności estetyki, otwierającej możliwości ponownego wyobrażenia siebie jako jednostki i jako grupy. Koncentrując się na tych niematerialnych aspektach sztuki, autorka pokazuje, jak konstruowanie odpowiedniej taktyki leży u podstaw jej działań artystycznych. Dotyka tym samym kwestii granicy tożsamości, sprawczości, transkulturowości, pozycjonalności i czasu.

    słowa kluczowe: taktyka; sztuka; granica tożsamości; sprawczość; transkulturowość

  3. Voicing the Archive. Marysia Lewandowska on the absence of female representation in institutional histories

    Marysia Lewandowska, Magdalena Ziółkowska
    Marysia Lewandowska, Magdalena Ziółkowska, Voicing the Archive, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 39, https://www.pismowidok.org/en/archive/2024/40-racialisation-and-politics-of-visibility/rozmowa

    Rozmowa między artystką Marysią Lewandowską a kuratorką Magdaleną Ziółkowską, nawiązująca do wczesnej praktyki i lat formacyjnych Lewandowskiej w Londynie, w tym Women Audio Archive, a także do archiwalnych projektów poświęconych rekontekstualizacji i przemieszczeniom praktyk i narracji instytucjonalnych a kończąc na najnowszej instalacji i performansie Welcome (2023), zamówionym przez Kestner Gesellschaft w Hanowerze.

    słowa kluczowe: archiwum; artystki; krytyka instytucjonalna; głos; Marysia Lewandowska

  4. Czarne perspektywy polskości. Oliwia Bosomtwe w rozmowie z Thục Linh Nguyễn Vũ i Agatą Pietrasik.

    Thục Linh Nguyễn Vũ, Agata Pietrasik, Oliwia Bosomtwe
    Thục Linh Nguyễn Vũ, Agata Pietrasik et al., Czarne perspektywy polskości., „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 39, https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2024/39-urasowienie-i-polityki-widzialnosci/czarne-perspektywy-polskosci

    Rozmowa z Oliwią Bosomtwe wokół jej książki Jak biały człowiek. Opowieść o Polakach i Innych.

    słowa kluczowe: czarność; polskość; kolonializm; historia

Migawki

  1. Staying with the Difficulty, Struggling for Connectivity

    Katarzyna Bojarska
    Katarzyna Bojarska, Staying with the Difficulty, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 39, https://www.pismowidok.org/en/archive/2024/40-racialisation-and-politics-of-visibility/staying-with-the-difficulty

    Autorka omawia kuratorski projekt badawczy Communicating Difficult Pasts 2018-2024 autorstwa Margaret Tali i Ievy Astahovskiej, ze szczególnym uwzględnieniem ostatniej wystawy projektu Difficult Pasts. Connected Worlds w Tallinn Art Hall, Lasnamäe Pavilion (sierpień-październik 2024).

    słowa kluczowe: pamięć; trauma; sztuka; muzeum; wystawa; region krajów bałtyckich

  2. Humanistyka a kryzys globalny i planetarny. Postantropocentryczna propozycja Dipesha Chakrabarty’ego

    Bartłomiej Brzozowski
    Bartłomiej Brzozowski, Humanistyka a kryzys globalny i planetarny., „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 39, https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2024/39-urasowienie-i-polityki-widzialnosci/humanistyka-a-kryzys-globalny-i-planetarny

    Krytyczna refleksja nad wydanym w jęzku polskim pod redakcją Ewy Domańskiej i Małgorzaty Sugiery zbiorem pism badacza zatytułowanych Humanistyka w czasach antropocenu, red. E. Domańska, M. Sugiera (2023).

    słowa kluczowe: humanistyka; Dipesh Chakrabarty; modernizacja; antropocen