Nr 38: Cyfrowe splątania

Spis treści

Wstęp

1. Cyfrowe splątania

   adres bibliograficzny
   Cyfrowe splątania, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 38, https://doi.org/10.36854/widok/2023.38.2892
   streszczenie

   Wstęp do numeru poświęconego tematowi cyfrowych splątań. Punktem wyjścia do refleksji jest projekt Bena Josepha Andrewsa i Emmy Roberts pt. Turbulence poświęconego doświadczeniu jamas vu: „nagłego objawienia się rzeczywistości jako czegoś nieprawdziwego”.

   słowa kluczowe: splątanie; cyfrowe; VR; technologia; sprawczość; sztuka współczesna; immersja

Punkt widokowy

1. All Hardware Sucks, All Software Sucks

   Xtreme Girl (Lena Peplińska i Laura Radzewicz)

   adres bibliograficzny
   Xtreme Girl (Lena Peplińska i Laura Radzewicz), All Hardware Sucks, All Software Sucks, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 38, https://doi.org/10.36854/widok/2023.38.2893
   streszczenie

   Esej duetu artystycznego Xtreme Girl poświęcony przechwyceniom wolnościowej kultury internetu przez późny kapitalizm, potencjałowi decentralizacji i mitom środowisk technologicznych.

   słowa kluczowe: networks; freedom; bitcoin; utopia; crypto; information; visual art

2. Objekt 452

   Letta Shtohryn, Julie-Michèle Morin

   adres bibliograficzny
   Letta Shtohryn, Julie-Michèle Morin, Objekt 452, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 38, https://doi.org/10.36854/widok/2023.38.2862
   streszczenie

   Prezentacja projektu Чули? Чули (Chuly? Chuly) Letty Shtohryn, który łączy performatywną rozgrywkę wideo z choreografią w celu zbadania manipulacyjnych narracji oraz ucieleśnienia sieciowych person.

Zbliżenie

1. From Avatars to Hybrid Bodies: Postdualist and Posthumanist Approaches to the Anthropology of Virtual Reality

   Jan Waligórski

   adres bibliograficzny
   Jan Waligórski, From Avatars to Hybrid Bodies, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 38, https://doi.org/10.36854/widok/2023.38.2848
   streszczenie

   Dynamiczny rozwój technologii wirtualnej rzeczywistości (VR) rekonfiguruje relacje między ludźmi i ich awatarami w wirtualnych światach. Fizyczne ciała oraz przestrzenie splatają się z ich cyfrowymi odpowiednikami i są angażowane w wydarzenia w wirtualnych środowiskach, co wymaga zmian w podejściu do prowadzenia badań antropologicznych w VR. Niniejszy esej kwestionuje cyfrowy dualizm poprzez eksplorację hybrydycznej natury ucieleśnienia w VR. Celem tekstu jest położenie podwalin pod postdualistyczne i posthumanistyczne podejście do antropologii VR, które zwraca uwagę na splątania między ludźmi i technologiami oraz między fizycznymi i cyfrowymi ciałami, które zacierają granice między tymi dychotomiami. W tym podejściu konceptualizuję użytkowników(-czki) VR jako cyborgiczne asamblaże, powstające w intra-akcjach między ludźmi, technologiami i cyfrowymi ciałami, tym samym podkreślając sprawczość nie-ludzi we współkształtowaniu ich hybrydycznej somatyczności.

   słowa kluczowe: wirtualna rzeczywistość, antropologia, posthumanizm, cyfrowy dualizm, hybrydyczne ciało, awatar

2. After AI Art

   Joanna Zylinska

   adres bibliograficzny
   Joanna Zylinska, After AI Art, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 38, https://doi.org/10.36854/widok/2023.38.2870
   streszczenie

   Niniejszy artykuł zagłębia się w skomplikowane relacje między ludzkością a sztuczną inteligencją lub modelami uczenia maszynowego, badając to, co autorka nazywa „pętlą AI”, koncepcyjną ramą opisującą obecną i nadchodzącą koegzystencję ludzi z technologiami AI / ML, analogicznie do historycznych, wzajemnych uwikłań między ludźmi a technosferą. Poprzez krytyczną analizę wpływu AI na praktykę artystyczną i kreatywność, artykuł podważa dominujące narracje o transformacyjnym potencjale AI, proponując jednocześnie zniuansowane rozumienie „sztuki po AI”. Opierając się na artykułach opublikowanych przez Oxford Internet Institute i Creative AI Lab, autorka kontekstualizuje AI/ML w szerszych ramach społeczno-politycznych i filozoficznych, kwestionując konwencjonalne pojęcia kreatywności i ludzkiej sprawczości. Artykuł opowiada się za rewizją kierunku, jaki obrałą sztuka po AI, podkreślając potrzebę inkluzywnego, krytycznego, ostrożnego i etycznego rozważenia zaangażowania w technologie AI/ML w praktyce artystycznej i poza nią.

   słowa kluczowe: sztuka; sztuczna inteligencja; kreatywność; uczenie maszynowe; etyka

3. Press Start to Work: Gamification and Precarisation of Gig Work in Contemporary Media Art

   Olympia Contopidis

   adres bibliograficzny
   Olympia Contopidis, Press Start to Work, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 38, https://doi.org/10.36854/widok/2023.38.2869
   streszczenie

   Platformy cyfrowe takie jak Lyft, Uber, Wolt i Flink, podjęły intensywne wysiłki, aby uczynić pracę dla nich bardziej „zabawną”, w celu zmotywowania swoich pracowników i zwiększenia ich wydajności. Niniejszy artykuł analizuje, w jaki sposób kapitalizm platformowy przeplata grywalizację i prekaryzację pracy, prowadząc do coraz większego rozmycia pracy i wypoczynku. Wykorzystując utwory wideo Delivery Dancer’s Sphere (2022) Ayoung Kim i Platform (2022) Johannesa Büttnera jako studia przypadków, tekst analizuje, w jaki sposób tamatyka grywalizacji i prekaryzacji pracy za pośrednictwem platform dostawczych jest podejmowana i krytykowana we współczesnej sztuce mediów oraz w jaki sposób zarówno Kim, jak i Büttner wykorzystują estetykę i mechanizm gier.

   słowa kluczowe: grywalizacja; kapitalizm platformowy; prekaryzacja; sztuka

4. „Siedzę przed kompem”. Jak wygląda praca w cyfrowym kapitalizmie?

   Miłosz Wojtyna

   adres bibliograficzny
   Miłosz Wojtyna, Siedzę przed kompem, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 38, https://doi.org/10.36854/widok/2023.38.2855
   streszczenie

   Autora interesują kanoniczne formy wizualne towarzyszące pracy w cyfrowym kapitalizmie – czyli porządku ekonomiczno-informacyjno-kognitywnym, którego podstawą są ekrany, informacje i uwaga. Analizuje on zatem, jak wygląda dziś praca tam, gdzie do jej wykonywania niezbędne są ekrany; jakie wymiary ma wizualna część pracy; jak pracę tę przedstawiają artyści i teksty kultury popularnej. W artykule omawia liberalizację estetyki środowiska pracy zdalnej jako miejsca, które nie przynależy do pracodawcy, fetyszyzację estetyki stanowiska pracy i przestrzeni biurowej w dyskursach marketingowych; symulowanie fizycznej obecności za pomocą efektów wizualnych; kompulsję wizualizacji w komunikacji służbowej; „Zoom fatigue” i zmęczenie pracownika korporacji; wizualne wymiary czekania. Omówienie tych zagadnień ilustruje przykładami z tekstów kultury.

   słowa kluczowe: kapitalizm cyfrowy; ekran; praca; wizualizacje; estetyka; komputer

5. Kto ma sprawczość? Foto-esej o wielkomiejskich smartfonach

   Mirosław Filiciak, Paweł Starzec

   adres bibliograficzny
   Mirosław Filiciak, Paweł Starzec, Kto ma sprawczość?, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 38, https://doi.org/10.36854/widok/2023.38.2854
   streszczenie

   Artykuł poświęcony jest krytycznej analizie sprawczości technologii na przykładzie smartfonów. Wychodząc od studiów infrastrukturalnych i materiału empirycznego rejestrującego praktyki użytkowników, autorzy pokazują jak smartfony, jako centralne elementy współczesnych sieci komunikacyjnych, kształtują zarówno intymne, jak i społeczne aspekty życia. Fotografia umożliwia tu ujawnienie niewidzialnych – a czasem po prostu celowo ukrywanych – powiązań między technologią a codziennością. Pełni tym samym rolę narzędzia badawczego, które próbuje pokonać ograniczenia związane z ograniczoną transparentnością analizowanego obszaru.

   słowa kluczowe: technologia; smartphone; sprawczość; sieci komunikacji; codzienność

6. Ekologie rurociągów. Splątane losy światłowodów i terenów wiejskich

   Nicole Starosielski

   adres bibliograficzny
   Nicole Starosielski, Ekologie rurociągów., „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 38, https://doi.org/10.36854/widok/2023.38.2886
   streszczenie

   Polski przekład rozdziału z książki Sustainable Media: Critical Approaches to Media and Environment autorstwa Nicole Starosielski pt. Pipeline Ecologies. Rural Entanglements of Fiber-Optic Cables (pp. 38–55, Taylor and Francis Inc., https://doi.org/10.4324/9781315794877).

   słowa kluczowe: infrastruktura; środowisko; wiejskość; sieci telekomunikacyjne

Panorama

1. Drawing a Line

   Mischa Twitchin

   adres bibliograficzny
   Mischa Twitchin, Drawing a Line, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 38, https://doi.org/10.36854/widok/2023.38.2871
   streszczenie

   Tekst zgłębia historię performansu Tadeusza Kantora Linia podziału i traktuje go jako podstawę do dalszych rozważań na temat sztuki performance i jej uwikłań. Zdaniem autora to właśnie dzieło Kantora po ponad półwieczu nadal oferuje krytyczne i paradoksalne implikacje dla badań archiwalnych, jako paradygmat i sposób myślenia o potencjalnych substytucjach sztuki i dokumentacji w historycznym rozumieniu performansu.

   słowa kluczowe: Tadeusz Kantor; performans; archiwa; dokumentacja; fotografia

Perspektywy

1. Immersion. Between simulation and re-entanglement

   Felix Stalder

   adres bibliograficzny
   Felix Stalder, Immersion , „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 38, https://doi.org/10.36854/widok/2023.38.2872
   streszczenie

   Immersja w sztuce jest często kojarzona ze złożoną, najnowocześniejszą technologią. Jednak ten skoncentrowany na technologii pogląd ogranicza nasze rozumienie immersji. Powinna być ona postrzegana jako normalny stan percepcji, podczas gdy brak immersji jest historycznie i kulturowo specyficznym stanem stworzonym przez „stare media”. Estetyka współczesnej immersji jest kształtowana przez cyfryzację i katastrofę klimatyczną, i prowadzi w dwie różne strony: w kierunku tworzenia pełnej symulacji lub w stronę doświadczeń budujących ponownie połączenia z szerszym światem. Pomysł, że świat jest przed nami, jest sprzeczny z ludzkim doświadczeniem, ale został stworzony przez narzędzia kultury technicznej, z centralną perspektywą i prasą drukarską na czele. Cyfryzacja i zmiana klimatu podważają tę koncepcję i przekonanie, że świat jest zapełniony przez bierne obiekty. Kryzys klasycznej zachodniej estetyki nie jest niczym nowym, ale jego świadomość miała niewielki oddźwięk społeczny poza polem sztuki. Kwestia estetyki immersji jest pilna, ponieważ różne jej rodzaje inaczej kształtują społeczną percepcję zmiany klimatu i wpływu cyfryzacji, a także wpływają na sposób, w jaki doświadczamy świata i naszego miejsca w nim.

   słowa kluczowe: technologia; immersja; estetyka; cyfryzacja; zmiana klimatu

Migawki

1. Księga ekskursji przez nieznane lądy sztucznej inteligencji. O "Atlasie sztucznej inteligencji" Kate Crawford

   Ewa Drygalska

   adres bibliograficzny
   Ewa Drygalska, Księga ekskursji, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 38, https://doi.org/10.36854/widok/2023.38.2865
   streszczenie

   Recenzja polskiego wydania książki Atlas sztucznej inteligencji. Władza, pieniądze i środowisko naturalne autorstwa Kate Crawford.

   słowa kluczowe: sztuczna inteligencja; Kate Crawford; ekstraktywizm; społeczeństwo

2. Uwagi na marginesie książki Agnieszki Pajączkowskiej „Nieprzezroczyste. Historie chłopskiej fotografii”

   Ewa Manikowska

   adres bibliograficzny
   Ewa Manikowska, Uwagi na marginesie książki , „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2024, nr 38, https://doi.org/10.36854/widok/2023.38.2864
   streszczenie

   Krytyczna lektura książki Agnieszki Pajączkowskiej Nieprzezroczyste. Historia chłopskiej fotografii.

   słowa kluczowe: fotografia; historia mówiona; chłopi; historia ludowa