Obrazy terroru / Widzialność historii
W drugim numerze „Widoku” zastanawiamy się nad tym, w jakich okolicznościach historia staje się widzialna i jaką rolę w procesie tym odgrywają różne formy radykalnego zaangażowania w bieg dziejów: gwałtowne zerwania, akty terroru czy utopijne zrywy. Próbujemy zestawić ze sobą kulturowe wyobrażenia dotyczące lewicowego terroryzmu lat 70. ubiegłego stulecia z dyskursem na temat terroryzmu obecnym w pierwszych dekadach XXI wieku. Szukamy śladów doświadczeń radykalnego upolitycznienia życia społecznego odciśniętych w materialności i wizualności. W towarzystwie Klausa Theweleita, Svei Bräunert i Karen Beckmann wywołujemy duchy, wracamy do historii nieopowiedzianych na czas i sprawdzamy, czego mogłyby chcieć od nas dzisiaj oraz co my moglibyśmy z ich pomocą zrobić dla siebie teraz i w przyszłości. Przedstawiamy zbiór tekstów i przekładów, wśród których najbardziej okazałą konstelację stanowią materiały zebrane w dziale Zbliżenie. Krążą one wokół tematów przemocy, terroru, ideologii, pamięci, archiwum i czasu, odsyłając w różne części świata, ku różnym historiom, poetykom opisu i narzędziom badawczym. Staraliśmy się przedstawić czytelnikom możliwie bogaty i wielowarstwowy obraz relacji między politycznym terrorem, produkcją obrazów i pracą pamięci. Niektóre z tekstów przyjmują optykę mikroskali, skupiają się na konkretnych pracach i wnikają głęboko w ich materię, inne zaś – szerokim gestem zagarniają rozmaite fakty i procesy, prezentując je w ujęciu porównawczym.
Dział Perspektywy odsłania przed czytelnikiem dwie pasjonujące praktyki krytyczne: artystyczną i kuratorską. Martha Rosler w rozmowie z Krzysztofem Pijarskim zdaje sprawę ze swojego wieloletniego zaangażowania w krytykę późnego kapitalizmu wykorzystującą różne środki i kanały komunikacji z odbiorcą. Joanna Sokołowska ujawnia kulisy swojego warsztatu kuratorskiego, ze swadą dowodzi, że wnikliwe badania i krytykę kultury można prowadzić na wiele sposobów, przejmując na swój użytek środki dotychczas wyłączone z przestrzeni dyskusji. To z jej inspiracji sięgnęliśmy do pism Suely Rolnik, brazylijskiej psychoanalityczki, kuratorki i krytyczki kultury, której Manię archiwów przedstawiamy Państwu w polskim przekładzie.
W Punkcie Widokowym prezentujemy trzy wypowiedzi artystyczne krążące wokół tematów przemocy, strachu, nadzoru, pamięci i rewolucji. Spotykają się tutaj ze sobą twórcy z różnych dziedzin, co pozwala wskazać nie tylko na różnorodność strategii, ale także na wieloznaczność zaangażowania i polityczności sztuki dziś. W Migawkach umieściliśmy zapis krytycznych spotkań i zmagań z teoriami oraz praktykami kultury wizualnej, od nowojorskich sal wystawowych i prezentacji klasyków modernizmu po rewizję oryginalności awangardy i dialog z socjologicznymi ujęciami kultury obrazowej oraz praktyk widzenia.
Na zakończenie dzielimy się naszymi lekturami, zdając sprawę z bogactwa prowadzonych obecnie badań nad kulturą wizualną, ich różnorodności metodologicznej oraz wciąż powiększającej się grupy ich zaangażowanych współtwórców, którzy wypracowując coraz to nowe narzędzia, czujnie rejestrują i przetwarzają obraz świata.
Jak pozostać najbliżej aktualnych zjawisk, a jednocześnie panować nad przepływem czasu i obrazów? Jak czujnie dostrzegać i rejestrować zmianę, nie tracąc z pola widzenia nadziei na lepsze czasy i bardziej gościnne miejsca? Jak patrzeć na przemoc i nie paść ofiarą gwałtu na wyobraźni? Jak wreszcie nie potępiać obrazów i wciąż ufać swoim rozpoznaniom? Te i inne pytania powracają w zebranych tu wypowiedziach badaczy, krytyków i twórców.
Zespół Redakcyjny